Nagla kupovina placeva i intenzivna gradnja na Tari započeli su tokom pandemije 2020. godine, kada su mnogi građani iz većih gradova potražili utočište na ovoj planini. Sa pojavom rada na daljinu, Tara je postala privlačna destinacija za mlade ljude koji su ovde gradili vikendice i turističke objekte. Ova promena dovela je do porasta interesovanja investitora, a lokacije kao što su Zaovine, Rastište, Perućac, Kaluđarske bare i posebno Konjska reka postale su popularne u potrazi za dozvolama za gradnju.
Načelnica opštinske uprave u Bajinoj Bašti, Zorka Radojičić, naglašava da je gradnja na Tari potpuno definisana važećim urbanističkim planovima i zakonima. “Po zakonu mogu da se grade i stambeni i turistički objekti, ali za svaku parcelu postoje jasna pravila. Detaljnim urbanističkim planom tačno je određeno šta je dozvoljeno, na kojim zonama i pod kojim uslovima,” istakla je Radojičić.
Međutim, tokom 2021. i 2022. godine zabeležen je nagli porast broja podnetih zahteva za dozvole, dok je tokom 2023. i 2024. primećen blagi pad. Opština Bajina Bašta danas ima dva inspektora zadužena za kontrolu gradnje, dok su 2020. godine imali samo jednog. Kontrolu sprovodi i Nacionalni park Tara, kao i republička građevinska inspekcija, u zavisnosti od nadležnosti.
“Danas imamo manje prijava nego prethodnih godina. U ovoj godini stigle su svega dve do tri prijave građana, dok je među prijavama čuvara iz Nacionalnog parka bilo desetak do petnaest slučajeva bespravne gradnje. Na svaku prijavu odmah reagujemo i naši inspektori izlaze na teren,” rekla je Radojičić.
Svi koji žele da grade vikendicu ili drugi objekat na Tari moraju najpre da se obrate Odeljenju za urbanizam i imovinsko-pravne poslove opštine Bajina Bašta. Tamo se izdaje informacija o lokaciji, nakon čega se pribavljaju lokacijski uslovi i saglasnosti, a tek potom građevinska dozvola. Svaka parcela se nalazi u određenoj zoni gde su unapred definisani uslovi. Projektom se određuju visina objekta, materijali i sve ostalo, što mora da se uklopi u ambijent tog dela Tare.
Period nakon 2020. godine doneo je naglu ekspanziju bespravne gradnje. Nadležne službe Nacionalnog parka Tara, u saradnji sa inspekcijama i pravosudnim organima, pokrenule su postupke protiv nelegalnih objekata. “Za sve te objekte donete su presude i izrečene kazne. Olakšavajuća okolnost jeste što Tara ima urbanističko-planska dokumenta već dvadesetak godina, a Prostorni plan posebne namene jasno definiše gde i pod kojim uslovima sme da se gradi. Definisano je da objekti moraju biti u skladu sa ambijentom – spratnost, prirodni materijali poput drveta i kamena,” objasnio je Ranko Milanović iz NP Tara.
Iako divlja gradnja i dalje postoji, Milanović ističe da je danas ona znatno smanjena u odnosu na period neposredno nakon pandemije. Kontrola gradnje postala je efikasnija, a sa svakim novim slučajem bespravne gradnje, nadležne institucije reaguju promptno, što ukazuje na ozbiljnost pristupa u očuvanju prirodnih resursa i očuvanju ambijenta na Tari.
U svetlu ovih događaja, važno je napomenuti da je razvoj infrastrukture na Tari izazvao i određenu zabrinutost među lokalnim stanovništvom, koje se boji da bi prekomerna gradnja mogla ugroziti prirodni ekosistem i kvalitet života. Takođe, porast turističkih objekata može dovesti do povećanja prometa i gužvi, što bi moglo imati uticaj na lokalnu zajednicu.
U budućnosti, opština Bajina Bašta planira da nastavi sa kontrolom i regulacijom gradnje na Tari, kako bi se osiguralo da se sve aktivnosti sprovode u skladu sa zakonom i urbanističkim planovima, te da se očuva prirodna lepotu i resursi ove prelepe planine. U kontekstu održivog razvoja, važno je pronaći ravnotežu između potrebe za razvojem i očuvanjem prirode, kako bi Tara ostala privlačna destinacija za buduće generacije.
