U razgovoru o kulturnom nasleđu Srba, istoričar umetnosti, vodič i vizantolog Oliver Tomić osvetlio je za Euronews Srbija poreklo simbola kao što su četiri ocila, srpski grb i zastava, naglašavajući značajan uticaj Vizantije na srpsku istoriju, umetnost i identitet. Tomić je objasnio da simbol četiri ocila, koji predstavlja srpski grb, ima svoje korene u vizantijskoj tradiciji, ali je doživeo određenu transformaciju u interpretaciji.
On navodi da su ocila, poznata i kao kresiva ili ognjila, prvobitno shvaćena kao simboli, ali su tokom vremena postala povezana sa određenim slovima. „Došlo je do jedne interesantne inverzije u smislu da su ta ocila shvaćena kao slova, a zapravo ona su imala i simboličku vrednost. Vizantijsko slovo beta se otvorilo i postalo slovo S, što je dovelo do veze sa izrekom iz XIX veka – ‘Samo sloga Srbina spasava’. Poreklo tog simbola teško je precizno utvrditi, ali imamo dokaze da se koristi još od XIV veka“, rekao je Tomić.
Vizantija je bila uzor Srbiji u oblikovanju nacionalnog identiteta i umetničkog izraza, posebno tokom vladavine cara Dušana i kralja Milutina. „U nekom smislu, kao državotvorna nacija, osamostalili smo se u vreme jednog od poslednjih perioda vizantijske moći. Vizantija je bila naš uzor, ali ne slepo, o čemu svedoči naša srednjovekovna umetnost“, istakao je Tomić.
On je dodao da se u umetničkom izrazu Srbije, zahvaljujući Svetom Savi, od samog početka razvio izuzetan umetnički ukus. Tomić je takođe ukazao na dvoglavog orla kao još jedan simbol koji je preuzet iz vizantijske tradicije. „Pretpostavlja se da ima ranije primere iz XIII veka, ali je postao prepoznatljiv u vreme kralja Milutina. U manastiru Hilandar, možemo videti freske koje prikazuju kralja Milutina i njegovog tasta, vizantijskog cara, obučene na sličan način“, rekao je on.
Kralj Milutin je u tom periodu učinio Srbiju najmoćnijom državom na Balkanu, usvojivši simbole koji su prethodno bili rezervisani za dinastiju Paleolog. „Usvajanje simbola koji su dotad bili rezervisani za vizantijsku dinastiju može se lako razumeti, posebno jer je taj orao mnogo stariji od vremena kada je postao vizantijski državni simbol“, zaključio je Tomić.
Na kraju, Tomić je naglasio kako su simboli, poput četiri ocila i dvoglavog orla, duboko ukorenjeni u srpskom identitetu i kulturi, te da njihovo razumevanje zahteva poznavanje istorijskog konteksta i umetničkog izraza koji su oblikovali srpsku nacionalnu svest.
Ova tema otvara vrata za dublje istraživanje srpskog kulturnog nasleđa i njegovih korena, pružajući uvid u način na koji su istorija i umetnost oblikovale identitet naroda kroz vekove. Tomić je na kraju pozvao sve zainteresovane da se više upoznaju sa ovim simbolima i njihovim značajem, kako bi se očuvala bogata tradicija srpskog naroda.
U svetlu ovih informacija, važno je razumeti kako kulturno nasleđe ne samo da predstavlja prošlost, već i oblikuje budućnost srpskog identiteta, umetnosti i nacionalnog ponosa.
