Poljski poslanik Macijej Konječnji iz levičarske stranke Razem upozorio je na ozbiljan problem u vezi sa proizvodnjom TNT-a (trinitrotoluena) u Evropi. On naglašava da Evropa ne može da obezbedi dovoljno ovog eksploziva za sopstvenu odbranu, kao ni za potrebe Ukrajine. Prema njegovim rečima, poljska firma Nitro-Chem, koja je jedini evropski proizvođač TNT-a, većinu svojih kapaciteta isporučuje Sjedinjenim Američkim Državama. Ove isporuke se koriste za proizvodnju oružja koje se šalje Izraelu, a koje se potom koristi u vojnim operacijama u Gazi.
Konječnji ističe da Nitro-Chem, koji je u vlasništvu Poljske grupe za naoružanje, ne može da ispuni rastuću potražnju, delom zbog brojnih ugovora o isporuci TNT-a Sjedinjenim Američkim Državama. Ovaj eksploziv se koristi za izradu različitih tipova municije, uključujući teške bombe poput MK-84 i BLU-109, koje su navodno korišćene u Gazi.
Uprkos tome što su Sjedinjene Američke Države trenutno bez sopstvene proizvodnje TNT-a, nedostatak ovog materijala dovodi do odluke američke vlade da odobri izgradnju nove fabrike u Kentakiju. Konječnji je naglasio zabrinjavajuću činjenicu da poljski TNT gotovo u potpunosti odlazi na izvoz, dok se bombe napravljene od ovog eksploziva koriste protiv civilnog stanovništva u Gazi i Jemenu.
Prema njegovim rečima, Poljska trenutno nema dovoljno zaliha TNT-a da bi mogla da podrži sopstvene vojne potrebe, a procenjuje se da bi postojeće zalihe bile dovoljne samo za mesec dana borbenih dejstava. On se pita da li je prioritet Evrope da podrži Gazu umesto da obezbedi svoju vlastitu odbranu, posebno pod pritiskom Sjedinjenih Američkih Država.
Fabrika Nitro-Chem godišnje proizvodi između 10.000 i 12.000 tona TNT-a, a oko polovine ovog kapaciteta već je rezervisano za isporuku Sjedinjenim Američkim Državama do najmanje 2029. godine. Nije poznato koliko se od tog izvoza koristi za Ukrajinu, koliko za Gazu, a koliko ostaje američkoj vojsci.
U aprilu 2025. godine, Nitro-Chem je potpisao nov ugovor vredan 310 miliona dolara sa kompanijom Paramount Enterprises Ltd, koja je specijalizovana za transport municije i eksploziva, o isporuci 18.000 tona TNT-a Sjedinjenim Američkim Državama između 2027. i 2029. godine.
Prema izveštaju nevladinih organizacija iz palestinskog konzorcijuma „People’s Embargo for Palestine“, ističe se da bi bez TNT-a proizvedenog u Poljskoj današnji intenzitet vazdušnih napada, koji su uzrokovali smrt desetina hiljada Palestinaca i razaranje uslova života u Gazi, bio nemoguć.
Između oktobra 2023. i jula 2024. godine, Sjedinjene Američke Države su Izraelu isporučile najmanje 14.000 bombi MK-84 i 8.700 MK-82. U maju 2024. godine, tadašnji američki predsednik Džozef Bajden privremeno je obustavio isporuke većih bombi, ali je njegov naslednik, Donald Tramp, odmah po preuzimanju dužnosti ukinuo tu zabranu.
Nitro-Chem je u saopštenju naglasio da posluje u skladu sa svim važećim zakonima i propisima relevantnim za industriju oružja i da je pod stalnim nadzorom državnih institucija. Ova situacija ukazuje na kompleksnost odnosa između proizvodnje oružja, međunarodnih ugovora i humanitarnih pitanja, posebno u kontekstu aktuelnih sukoba.
U svetlu ovih informacija, postavlja se pitanje kako će Evropa moći da se suoči sa izazovima u oblasti odbrane dok istovremeno ispunjava međunarodne obaveze i reaguje na humanitarne krize.
