Ivo Andrić, jedini jugoslovenski dobitnik Nobelove nagrade za književnost, bio je ne samo istaknuti romanopisac, već i značajan diplomata. Tokom svoje karijere služio je u nekoliko evropskih gradova, među kojima se ističe Madrid. U Španiji je pronašao inspiraciju koja ga je trajno obeležila, kombinujući stvarnost i maštu, svakodnevicu i mit.
Izložba pod nazivom „Španija u svetu Ive Andrića“ vodi posetioce kroz njegove madridske beležnice, putopisne zapise i književne odjeke. Ova postavka prikazuje kako se iz nepoznate teritorije razvija intimna mapa jedne zemlje i njene kulture.
Postavku čine tri ključne teme. Prva tematizuje Andrićeve kratke beleške iz Madrida (1928–1929) i španski ritam svakodnevice. Na osnovu ovih skica nastao je putopis „Španska stvarnost i prvi koraci u njoj“, gde Andrić prepoznaje „špansku stvarnost“ kao neprekidno prevazilaženje praktičnog, odnosno tačku u kojoj se dotiču java i privid.
Druga tema izložbe fokusira se na Sefarde, španske Jevreje u Bosni, preko kojih je Andrić otkrivao Španiju čak i pre nego što je kročio na njeno tlo. Njegovo prijateljstvo sa Kalmijem Baruhom, pionirima hispanistike, otvorilo je Andriću nova čvorišta između Bosne, Kastilje i sefardskog nasleđa.
Vrhunac postavke čini susret sa Gojinim stvaralaštvom. Velika izložba organizovana u Muzeju Prado 1928. godine ostavila je na Andrića dubok trag. Iz nje su proizašli esej „Goya“ (1929) i pripovetka „Razgovor s Gojom“ (1935), koji predstavljaju književni dijalog o smislu umetnosti, zlu i ljudskoj izdržljivosti.
Autorka izložbe, Krinka Vidaković Petrov, hispanistkinja i istaknuti proučavalac sefardske kulture na jugoslovenskom i balkanskom prostoru, je nekadašnja ambasadorka SR Jugoslavije u Izraelu (2001 – 2006) i trenutna direktorka Memorijalnog centra „Staro Sajmište“.
Izložba objedinjuje rukopisne beleške, retke štampane priloge, fotografije i svedočanstva, sa ciljem da pokaže kako je Španija u Andrićevom svetu više od geografske destinacije. Ona predstavlja most između Balkana i Mediterana, između istorije i pripovedanja, kao i između Gojinih bakropisa i Andrićevih rečenica.
Izložba „Španija u svetu Ive Andrića“ biće otvorena u galeriji Instituta Servantes do 25. januara. Stručna vođenja na srpskom jeziku zakazana su za 28. novembar, 12. decembar i 16. januar, sa početkom u 19 časova. Ulaz je slobodan, što dodatno podstiče posetioce da se upuste u istraživanje Andrićevog bogatog književnog i kulturnog nasleđa.
Ova izložba ne samo da osvetljava Andrićev odnos prema Španiji, već i njegovu sposobnost da prepozna i prikaže univerzalne teme koje prevazilaze vreme i prostor. Kroz Andrićeva dela, posetitelji imaju priliku da zakorače u svet gde se susreću različite kulture i tradicije, te da dožive jedinstvenu perspektivu jednog od najvažnijih pisaca 20. veka.
Izložba je savršena prilika za sve ljubitelje književnosti, umetnosti i kulture da se upoznaju sa životom i radom Ive Andrića, kao i da razumeju značaj Španije u njegovom stvaralaštvu. Njegova dela i dalje inspirišu generacije čitalaca, a ova izložba dodatno potvrđuje njegov značaj na kulturnoj sceni.
